Prema izmenjenoj optužnici, Radoslav Brđanin i general Momir Talić su - kao vodeće ličnosti Kriznog štaba Bosanske Krajine - odgovorni za "kampanju čiji je cilj bio da se, u celosti ili delom, unište bosanski Muslimani i bosanski Hrvati kao nacionalna, etnička, rasna ili verska grupa"

Izmenjenom optužnicom protiv Radoslava Brđanina i generala Momira Talića ispravljena je jedna nedoslednost u načinu na koji je tužilaštvo Haškog tribunala tretiralo zbivanja u regionu Prijedora i šire Bosanske Krajine između aprila i decembra 1992. godine. Naime, zbog zločina koji su počinjeni na tom prostoru, komandanti logora Omarska i Keraterm, Željko Mejakić i Duško Sikirica, optuženi su za najteži zločin - Genocid, dok su Brđanin i Talić, za koje tužilac tvrdi da su u to vreme imali vrhunsku civilnu i vojnu vlast u čitavoj Bosanskoj Krajini, uključujući dakle i Prijedor i njegove zloglasne logore, bili optuženi "samo" za zločin protiv čovečnosti.

Izmenjenom optužnicom, koju je, na osnovu dokaza koje je priložilo tužilaštvo 17. decembra, potvrdio sudija Almiro Rodrigez/Rodrigues, Radoslav Brđanin i Momir Talić terete se sa još 11 optužbe, uključujući i dve za genocid. Prvi kao predsednik Kriznog štaba Autonomne oblasti Krajina, a drugi kao zapovednik Prvog krajinskog korpusa Vojske Republike Srpske, optuženi su da su "zajedno sa drugima" (što ukazuje da bi na optužnici moglo da bude još imena koja ostaju pod "pečatom") "planirali, podsticali, naredili, počinili, ili na druge načine pomogli... kampanju čiji je cilj bio da se, u celosti ili delom, unište bosanski Muslimani i bosanski Hrvati kao nacionalna, etnička, rasna ili verska grupa." Ta je kampanja, prema optužnici, sprovođena u onim delovima Bosanske Krajine u kojima su Muslimani ili Hrvati bili u većini ili zastupljeni u značajnijem procentu, kao što su, kako se navodi, bile opštine Prijedor, Kotor Varoš, Sanski Most, Ključ i Banja Luka, ali ne i samo te.

Kampanja genocida je, tvrdi se u optužnici, sprovođenja ubijanjem tokom i nakon napada jedinica Prvog krajinskog korpusa, te srpskih paravojnih i policijskih snaga, na naselja u kojima je živelo muslimansko ili hrvatsko stanovništvo; zatim u logorima i drugim zatvorskim objektima; kao i prilikom deportacije i prinudnog preseljavanja ne-srpskog stanovništva.

Genocid je, smatra tužilac, izvršen i nanošenjem teških telesnih i mentalnih povreda Muslimanima i Hrvatima, tokom njihovog zatočeništva u logorima, ispitivanja u policijskim stanicama ili vojnim kasarnama, gde su zatočenici bili podvrgnuti neljudskim postupcima: ubistvima, silovanjima i drugim seksualnim napadima, torturi i premlaćivanjima.

Konačno, kao treći element genocida, u optužnici se navodi da su Muslimani i Hrvati bili zatočeni u uslovima "sračunatim da dovedu do fizičkog uništenja dela tih etničkih grupa, putem fizičkog i psihičkog zlostavljanja, izgladnjavanja, zagađenom vodom, držanjem u nehigijenskim uslovima i odsustvom bilo kakve medicinske nege".

Za genocid i/ili zaveru da se izvrši genocid, Brđanin i Talić su optuženi po oba u Statutu Tribunala predviđena osnova: kao pojedinačno krivično odgovorni za njegovo planiranje, podsticanje ili naređivanje; te po načelu "komandne odgovornosti" - jer su "znali ili imali razloga da znaju" da njihovi podređeni pripremaju ili vrše takve zločine, a nisu preduzeli "neophodne i razumne mere da spreče takva dela ili kazne one koji su ih izvršili."

Pored dve optužbe za genocid, Brđanin i Talić su optuženi i za progon na političkim, rasnim ili verskim osnovama, zatim za istrebljenje i namerno ubijanje, torturu, deportaciju, kao i za nezakonito i ekstenzivno uništavanje i prisvajanje imovine i nemilosrdno razaranje sela i verskih objekata. U preostalih 10 tačaka optužnice ta dela se kvalifikuju kao zločini protiv čovečnosti (5), kršenja ratnih zakona ili običaja (2) , te teške povrede Ženevskih konvencija (3). O ovim optužbama Brđanin i Talić će se izjasniti na raspravi koja je zakazana za 11. januar 2000.

Mirko Klarin

Dijeljenje sadržaja