Zaključci Žalbenog veća Haškog tribunala

Političke i vojne vlasti SRJ su, prema Žalbenom veću, imale "globalnu kontrolu" nad Vojskom Republike Srpske, a Bosanski Srbi su delovali kao "de fakto organi druge države, tj. SRJ"

Najznačajniji i najdalekosežniji deo današnje presude Žalbenog veća Haškog tribunala u slučaju Duška Tadića odnosi se na karakter konflikta koji je od 1992. do 1995. vođen u Bosni. Prvostepeno veće je, naime, izazvalo dosta nedoumica kada je, u maju 1997, većinom glasova (2:1) zaključilo kako je nakon povlačenja JNA 19. maja 1992, konflikt u Bosni bio unutrašnjeg karaktera. Iz takvog je zaključka, dalje, proisteklo da žrtve Tadićevih zločina nisu bile "zaštićene osobe" u skladu za Ženevskim konvencijama, pa je prvostepeno veće odbacilo sve tačke optužnice koje su ga teretile za teške povrede tih konvencija.

Analizirajući, na više od četrdeset stranica danas objavljene presude, prirodu bosanskog konflikta, Žalbeno veće je došlo do zaključka da je on nesumnjivo bio međunarodnog karaktera, budući da su političke i vojne vlasti u Beogradu - i nakon formalnog povlačenja JNA - imale "globalnu kontrolu" nad Vojskom Republike Srpske. Ta kontrola, navodi se u presudi, nije se svodila samo na finansijsku, logističku i drugu pomoć i podršku, već je takođe, i važnije, uključivala i "učešće (Beograda, tj. Vojske Jugoslavije) u generalnom upravljanju, koordinaciji i nadzoru nad aktivnostima i operacijama Vojske Republike Srpske." Kao rezultat toga su, nakon maja 1992, ostale bliske personalne, organizacione i logističke veze armije bosanskih Srba, paravojnih jedinica i JNA, odnosno kasnije VJ.

U suštini, navodi se u presudi, stvaranjem Vojske Republike Srpske u maju 1992. promenili su se samo nazivi i oznake a ostala su ista oružja, ista oprema, isti oficiri, isti zapovednici, u najvećoj meri i isti vojnici, isti logistički centri, ista infrastruktura, isti izvori finansiranja, ista misija, ista taktika, iste operacije. A što je najvažnije, ostali su isti ciljevi i VRS je nastavila da funkcioniše kao integralni i instrumentalni deo ratnih napora Srbije, doprinoseći svojim operacijama, kontrolisanim iz Beograda, ostvarivanju političkih i vojnih ciljeva SRJ. VRS i VJ se, zaključilo je Žalbeno veće, "ne mogu u pravom smislu smatrati dvema različitim armijama." Ne samo što su strukture i činovi VJ i VRS bili identični, nego je VJ "usmeravala i nadzirala aktivnosti i operacije VRS" i "odražavala strategije i taktike koje su smišljene u Beogradu."

Utvrdivši da je VRS "delovala pod globalnom kontrolom SRJ i za njen račun", sudije Žalbenog veća su zaključili da je konflikt u Bosni bio međunarodnog karaktera, te su time i žrtve bile "zaštićene osobe" po Ženevskim konvencijama, budući da su Bosanski Srbi, uključujući i Tadića, delovali kao "de fakto organi druge države, tj. SRJ."

Ocenjujući takvu odluku Žalbenog veća "izuzetno značajnom", zamenik tužioca Bluit/Blewitt je izrazio uverenje da će ona imati uticaja i na druga suđenja pred Tribunalom, kao i da će olakšati buduće optužnice protiv jugoslovenskih političkih i vojnih lidera odgovornih za zločine u Bosni.


Mirko Klarin

Dijeljenje sadržaja