Kao o jednom od bitnih elemenata genocida, pravni zastupnici BiH su danas pred Međunarodnim sudom pravde govorili o uništavanju verskih objekata i spomenika kulture bosanskih Muslimana i Hrvata, sa ciljem da se ti narodi više nikada ne vrate u mesta iz kojih su isterani


Etničko čišćenje nesrpskog stanovništva u Bosni i Hercegovini u periodu 1992-1995. godine bilo je praćeno "varvarskim uništavanjem verskih i kulturnih spomenika" tamošnjih Muslimana i Hrvata – rekla je Lora Duban/Laura Dauban, savetnik u pravnom timu BiH pred Međunarodnim sudom pravde. Duhovno nasleđe je, prema njoj, uništavano sa ciljem da se ti narodi više nikada ne vrate u mesta iz kojih su isterani.

Genocid, ukazala je Duban, ne znači samo fizičko uništavanje neke verske ili nacionalne grupe, već ga čine i različite radnje usmerene na "suštinsko uništavanje života" tih grupa, kroz dezintegraciju političkih i socijalnih institucija, kulture, jezika, nacionalnog osećaja, religije i dostojanstva pojedinaca koji pripadaju određenoj naciji.

Laura Duban je zatim interpretirala glavne zaključke Andrasa Ridlmajera/Andras Riedlmayer, eksperta za Otomansko kulturno nasleđe na Balkanu, koji je 2002. godine istražio oštećenja spomenika kulture i verskih objekata u 19 opština Bosne i Hercegovine i pripremio o tome izveštaj za suđenje Slobodanu Miloševiću. Bivši predsednik Srbije i Jugoslavije se, pored ostalog, tereti i za bezobzirno razaranje verskih, kulturnih i istorijskih spomenika u BiH.

Prema Ridlmajeru, koji će o svojim nalazima svedočiti pred Međunarodnim sudom pravde, u 19 istraženih opština je između 1992. i 1995. godine uništeno ili oštećeno 277 džamija, 57 katoličkih crkava i još stotinak verskih objekata i kulturnih spomenika.

Većina tih objekata nalazili su se na teritoriji pod kontrolom bosanskih Srba, a Duban je njihovo uništavanje povezala sa njihovim prvim strateškim ciljem: nasilnim etničkim razdvajanjem, kako bi se stvorila "čista srpska teritorija", bez Muslimana ili Hrvata.

Uništenja ili teška oštećenja verskih objekata, ukazala je Duban, su posledica direktnih napada a ne slučajnih pogodaka tokom borbenih dejstava. Posebno su, na meti napada, bili minareti, kao simboli prisustva Muslimana u lokalnim zajednicama, tako da u delovima BiH koji su bili pod kontrolom bosanskih Srba nije sačuvan ni jedan minaret.

Neki od uništenih verskih objekata i spomenika kulture – poput Ferhad pašine džamije u Banja Luci i Nacionalne biblioteke u Sarajevu – bili su od neprocenjive umetničke i kulturne vrednosti, a u bombardovanju sarajevskog Instituta za orijentalistiku je, prema rečima Lore Duban, "uništeno 500 godina pisane istorije bosanskih Muslimana.”

Bosanska strana ne poriče da je bilo i rušenja verskih i kulturnih spomenika bosanskih Srba, ali tvrdi da to nije rađeno po odobrenju vlasti. Za razliku od toga, srpski zvaničnici koje je danas citirala Lora Duban govorili su “da su u Bosni džamije stajale 6 vekova i da ne žele da ih njihova deca više gledaju niti da žive sa njima.”

Dijeljenje sadržaja