Zaštićeni svedok na sudjenju Momčilu Krajišniku opisao kako su Muslimani i Hrvati primoravani da napuste Kotor Varoš u “kampanji progona” za koju tužilac tvrdi da je “eskalirala do uništenja” delova ovih etničkih grupa


Stanovnik Kotor Varoši 1992. godine, zaštićeni svedok 144, opisao je na sudjenju Momčilu Krajišniku dogadjaje uoči i nakon 11. juna 1992. kada su kontrolu nad opštinom preuzele srpske snage.

Svedok je bio član opštinskog Saveta za narodnu odbranu i u tom svojstvu učesnik sastanaka na kojima su se, kako je opisao, pominjali slučajevi nekorektnog ponašanja prema zaposlenim Muslimanima i Hrvatima u preduzećima i ustanovama u Kotor Varoši. Budući muslimanske nacionalnosti, svedok 144 je, kako je svedočio, i sam smenjen sa rukovodećeg mesta u jednom preduzeću.

“Direktor mi je rekao da neću ostati bez posla jer će me zadržati kao nekakvog savetnika ali da će rukovodjenje preuzeti meni podredjene poslovodje”, rekao je svedok. On je takodje opisao da je direktor “izbegao da mu odgovori na pitanje od koga je dobio naredjenje da smeni sve Muslimane i Hrvate sa rukovodećih položaja”.

Od jula do decembra 1992. godine svedok je bio zatočen, najpre u osnovnoj školi a zatim u zatvoru u Kotor Varoši. Opisao je da je oko stotinu zatočenika muslimanske i hrvatske nacionalnosti u školi spavalo na podu, da nisu imali vode i osnovnih sanitarnih uslova i da on “čitava dva meseca nije mogao da opere mrlje od krvi sa odeće”pošto je prethodno bio pretučen u policijskoj stanici. Ništa bolji uslovi nisu bili ni u zatvoru gde je prebačen i zajedno sa 80-tak zatočenika smešten u prostoriju od oko 25 kvadratnih metara. U više navrata je tučen od specijalaca čiji je zapovednik, kako je naveo, bio izvesni Zdravko Samardžija.

Svedok je opisao i da je od preživelih iz Doma Zdravlja u Kotor Varoši čuo šta se tamo dogodilo 25. juna 1992. godine. “Deo muslimanskih civila iz naselja Kukavica koji su dovedeni pred Dom zdravlja, odmah je streljan a drugi su mučeni”, rekao je svedok. Enes Terzić koji je bio medju njima, mu je pokazao, rekao je svedok, “duboke rane na nozi koje je zadobio kada su na njega pustili pse”.

Potvrdivši navode iz niza dokumenata koje mu je predočio tužilac - uglavnom zapisnika za sednica Ratnog predsedništva i Kriznog štaba Kotor Varoši - kao i snimke televizijskih izveštaja o dogadjajima u leto 1992. godine, svedok je opisao kako je nakon preuzimanja vlasti gradom kružilo vozilo sa koga je preko megafona stanovništvo obaveštavano da im je kretanje ograničeno na period od 9 do 11 sati i da, “ko želi da napusti Kotor Varoš, a nije se ogrešio o srpski narod, može da se prijavi Agenciji za preseljenje”. Oni koji su to učinili, rekao je svedok, morali su da potpišu da “dobrovoljno ostavljaju imovinu Srpskoj republici, kao i da će sami platiti put do odredišta koje su odabrali.

Prema službenim podacima u opštini Kotor Varoš je 1991. živelo oko 22000 Bošnjaka i Hrvata od kojih do kraja 1992. nije ostao gotovo niko.

Kotor Varoš se u optužnici protiv Momčila Krajišnika navodi kao jedna od 37 opština gde su 1992. proganjani, zatvarani, mučeni i ubijani Muslimani i Hrvati. U nekim od tih opština, uključujući i Kotor Varoš, kampanja progona je eskalirala do te mere da je, prema tužiocu, uključila i dela izvršena sa namerom da se “delimično uništi nacionalna, etnička, rasna ili verska grupa bosanskih Muslimana odnosno bosanskih Hrvata kao takva”, na osnovu čega je Momčilo Krajišnik optužen za genocid.



Fotografije