Haška optužnica protiv generala Envera Hadžihasanovića i Mehmeda Alagića, te pukovnika Amira Kubure otkriva da su u ratu u Bosni i Hercegovini sve vojske kršile zakone i običaje ratovanja

U optužnici protiv visokih oficira Armije Bosne i Hercegovine (ABiH) Envera Hadžihasanovića, Mehmeda Alagića i Amira Kubure upotrebljena je kvalifikacija "kršenje zakona i običaja ratovanja". U već održanim procesima visokim oficirima Vojske Republike Srpske (VRS) i Hrvatskog vijeća obrane (HVO), uz tu, upotrebljena je i teža kvalifikacija iz Statuta Haškog tribunala, zločin protiv čovječnosti, i najteža, genocid.

Međutim, podaci i činjenice kojima se potkrepljuju optužnice protiv generala Hadžihasanovića i Alagića, te pukovnika Kubure, otkrivaju da surovost, nasilje, bezobzirnost, nečovječno postupanje, svojevoljno ubijanje i razaranje, sve ono što spada u kršenje zakona i običaja ratovanja, nisu nedostajali ni jednoj vojsci. Do sada na Haškom tribunalu su za takva djela odgovarali pripadnici VRS i HVO. Tačke optužnice protiv Hadžihasanovića, Alagića i Kubure, o kojima će u budućem procesu govoriti svjedoci tužbe i odbrane, pokazuju da su i ratni putevi pojedinih jedinica ABiH obilježeni mjestima teških zločina.

"Nekoliko puta u toku borbenih dejstava protiv HVO u srednjoj Bosni u periodu od januara 1993. i januara 1994. snage 3. korpusa ABiH ubile su vojnike HVO koji su se predali, kao i civile, bosanske Hrvate i bosanske Srbe," kaže se u optužnici i navodi konkretno da su u selu Dusina u opštini Zenica pogubljeni civil Vojislav Stanišić, Srbin, i pet vojnika HVO: Niko, Stipe i Vinko Kegelj, Pero Ljubičić i Augustin Radoš. U istom selu, navodi se u optužnici, Šerif Patković, tadašnji komandant 2.bataljona 7. muslimanske brdske brigade, lično je ubio Zvonka Rajića, vojnika HVO.

U selu Miletići u opštini Travnik 24. aprila 1993. četiri vojnika - Franjo, Tihomir i Vlado Pavlović i Ante Petrović - su ubijeni nakon što su se predali snagama koje su sačinjavale 306. brdska brigada i "mudžahedini".

U selima Maline i Bikoši, takođe u travničkoj opštini, 8. juna 1993. pripadnici 7. muslimanske brigade, 306. brdske brigade i "mudžahedini" izvršili su masakr nad tridesetak hrvatskih civila i vojnika HVO. Optužnica bilježi imena nekih od žrtava: Anto, Ivo, Jozo, Luka i Nikica Balta, Bojan i Davor Barać, Goran, Niko, Slavko i Srećo Bobaš, Dalibor i Stipo Janković, Slavko Kramar, Anto Matić, Tihomir Peša, Ana Pranješ, Ljubomir i Predrag Pušelja, Ivo Volić, Jakov, Stipo i Mijo Tavić.

Prema tačkama 6 do 10 optužnice Hadžihasanović, Alagić i Kubura su odgovorni i za protivpravno zatočenje civila, "okrutno i nečovječno postupanje, uključujući lišavanje života" u dvanaest slučajeva. Na primjer, "u zeničkoj muzičkoj školi, vojnici 7. muslimanske brdske brigade Trećeg korpusa ABiH, većinom pripadnici vojne policije i mudžahedina, zlostavljali su zatvorenike tako što su ih tukli raznim oruđima kao što su kundaci pušaka, drveni štapovi, palice, bokseri, letve, čizme i kablovi, što je rezultiralo nizom tjelesnih povreda".

U nekim slučajevima zatvorenici su pretučeni na smrt. U optužnici se konkretno navodi da su na taj način početkom avgusta 1993. ubijeni vojnici HVO Mario Zrna i Mladen Havranek u salonu namještaja "Slavonija" u Bugojnu, Jozo Maričić u Muzičkoj školi u Zenici, a u logoru Orašac u opštini Travnik 20. oktobra 1993. Srbin Dragan Popović je umoren "ritualnim odrubljivanjem glave".

Poslije svake od ovakvih tačaka optužnice navodi se da su generali Hadžihasanović i Alagić i pukovnik Kubura, koji su u tom periodu bili na komandnim funkcijama u Trećem korpusu, "znali ili je bilo razloga da znaju, da se snage pod njihovom komandom spremaju počiniti takve radnje ili da su ih već počinile, a nisu preduzeli potrebne i razumno mogućne mjere da takve radnje spriječe ili kazne njihove počinioce".

Mada visoki oficiri ABiH nisu lično ni u jednom slučaju neposredno učestvovali u zločinima, po optužnici, koju je potpisala glavna tužiteljica Haškog tribunala Karla (Carla) Del Ponte, "tim propustima su počinili ubistva, nasilja protiv života i tijela, nanijeli velike patnje, okrutno i nečovječno postupali prema zatočenicima, pljačkali i uništavali njihovu imovinu.". Na sudu se neće ni dokazivati da oni nisu neposredno počinili te zločine. Oni su samo "znali ili je bilo razloga da znaju" za to, a počinioce su ostavili bez kazne. Zato će im biti suđeno za "kršenje zakona i običaja ratovanja i teške povrede ženevskih konvencija". Statut Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju predviđa kaznu i za takozvanu komandnu odgovornost. Nehotice se nameće pitanje da li će oni koji su počinili neposredno navedene zločine mirno posmatrati kako za to, umjesto njih, odgovaraju njihovi komandanti.

Dževad Sabljaković

Dijeljenje sadržaja