Prema statističkoj studiji prezentiranoj na suđenju Slobodanu Miloševiću, vazdušni udari NATO i vojne akcije OVK su imali vrlo malo, ili nimalo, efekta na masovna kretanja stanovništva i ubistva na Kosovu


Vazdušni udari NATO i vojne aktivnosti OVK su imali vrlo malo, ili nimalo, efekta na masovna kretanja izbeglica i ubistva koja su na Kosovu izvršena u periodu mart-juni 1999. - tvrdi se u statističkoj studiji koju je na suđenju Slobodanu Miloševiću, prezentirao američki naučnik Patrik Bol/Patrick Ball. Prema njegovom tumačenju, nalazi te studije su "konsistentni sa hipotezom da su jugoslovenske snage sprovodile sistematsku kampanju ubijanja i proterivanja."

Tako, u najkraćem, glasi zaključak obimne studije koju je grupa američkih eksperata uradila za potrebe haškog tužilaštva. U analizi statističkih podataka o kretanju izbeglica i ubistvima, naučnici su pošli od ocene da obrasci po kojima su se odvijali kosovski događaji u proleće 1999. ukazuju na postojanje "zajedničkog uzroka" za oba fenomena. Analizirana su tri moguća "zajednička uzroka" ubistava i talasa izbeglica: vojne akcije OVK, bombardovanja NATO i delovanje jugoslovenskih snaga bezbednosti.

Statistička analiza ukazuje na tri faze, ili talasa, masovnih kretanja izbeglica i ubistava. Prvi talas obuhvata period od kraja marta do početka aprila; drugi se dogodio sredinom aprila, a treći krajem aprila i u prvih desetak dana maja. Svaki talas imao je svoje "vrhunce" - odnosno dane u kojima je bilo najviše ubistava i proterivanja - nakon kojih bi dolazilo do postepenog slabljenja oba fenomena, odnosno opadanja broja prognanih i ubijenih. Ti "vrhunci" su se, po pravilu, poklapali: u danima kada je bilo najviše izbeglica registrovano je i najviše ubistava, iz čega su američki naučnici zaključili da su ubistva "korišćena da bi se stanovništvo podstaklo na iseljavanje ili su bila rezultat kampanje" nasilja nad kosovskim civilima.

Prema nalazima statističke studije, akcije OVK i NATO su retko prethodile ili tekle istovremeno sa pomenutim "vrhuncima", već su najčešće usledile nakon što bi talas izbeglica i ubistava prošao najvišu tačku. S druge strane, studija ukazuje na drastičan pad broja ubistava i izbeglica između 6. i 10. aprila 1999., kada su jugoslovenske snage proklamovale jednostrani prekid vojnih aktivnosti u čast pravoslavnog uskrsa. Mada su NATO i OVK u tom periodu pojačali, čak udvostručili, svoje vojne aktivnosti, reke izbeglica su tih dana zaustavljene i bilo je vrlo malo izveštaja o ubistvima.

Ova studija, ukoliko je sudije prihvate kao pouzdanu i verodostojnu, podriva sam temelj odbrane Slobodana Miloševića. Njegova se odbrana zasniva na tvrdnjama koje su upravo suprotne zaključcima studije koja je prezentirana sudu. Milošević, naime, tvrdi da su talasi kosovskih izbeglica i ubistava posledica vazdušnih udara NATO i vojnih operacija OVK, a ne rezultat delovanja jugoslovenske vojske i srpske policije.

U unakrsnom ispitivanju Patrika Bola optuženi Milošević je osporavao sve: od pouzdanosti podataka o izbeglicama i ubistvima na kojima se zasniva analiza, do naučne metodologije koja je primenjena. Osporavao je i objektivnost američkog naučnika, citirajući jednu njegovu izjavu iz jula prošle godine u kojoj je pozdravio predaju Slobodana Miloševića Haškom tribunalu. Američki statističar je potvrdio da je to zaista rekao, ali je dodao da se njegova naučna objektivnost ne može dovoditi u pitanje zbog činjenice da podržava međunarodno humanitarno pravo.

Mirko Klarin

Dijeljenje sadržaja