Krizni štabovi pod kontrolom predsedništva Srpske republike BiH, koordinirali prisilno premeštanje nesrpskog stanovništva iz opština koje su 1991. i 1992. godine proglašene srpskim teritorijama, tvrdi ekspert tužilaštva na suđenju Momčilu Krajišniku


Prezentacijom serije dokumenata, video i audio zapisa, intervjua i presretnutih telefonskih razgovora učesnika u događajima obuhvaćenih optužnicom protiv bivšeg predsednika skupštine bosanskih Srba Momčila Krajišnilka, ekspert tužilaštva Dorotea Henson/Dorothea Hanson nastoji da ukaže na obrazac koji se mogao prepoznati u sistemu preuzimanja i uspostavljanja vlasti u više opština BiH.

Krajem 1991. opštinska tela Srpske Demokratske Stranke (SDS) transformisala su se u opštinske organe vlasti, najčešće osnivanjem kriznih štabova, kojima je potom bila “podređena i policijska i vojna vlast”. Iako se odnos novouspostavljene civilne vlasti i vojske razlikovao u zavisnosti od prisustva JNA na teritoriji opštine, krizni štabovi su - dok nije formirana Vojska Republike Srpske - po pravilu regulisali i sva vojna pitanja.

Mada se vojska postepeno “osamostaljivala”, krizni štabovi su zadržali ključnu ulogu u logističkoj podršci vojsci i kontroli policije. Ilustrujući odnose i hijerarhiju u više opština kao što su Ključ, Kotor Varoš, Trnovo, Ilidža, ekspert tužilaštva je ukazala je i na dokumenta koja ilustruju vezu između kriznih štabova i optuženog Momčila Krajišnika.

Pokazujući, na osnovu dokumenata, da su Krajišniku podnošeni izveštaji i da su od njega, iz kriznih štabova, tražene intervencije, Hanson je takođe zaključila da je iz izlaganja poslanika u skupštini optuženi mogao da sazna za događaje u opštinama samoproklamovane Srpske republike BiH.

Jedan od tih događaja bilo je “premestanje” Muslimana i drugog nesrpskog stanovništva iz opština pod srpskom kontrolom, što su, tvrdi ekspert tužilaštva, koordinirali krizni štabovi. Iz odluka kriznih štabova Sanskog Mosta, Prnjavora, Bosanske Krupe i drugih opština koje je Henson koristila u izveštaju, vidi se jasna namera da se nesrpskom stanovništvu “pomogne da napusti teritorije pod srpskom kontrolom.”

Otpuštanjem s posla, isključivanjem iz javnog žvota i uklanjanjem sa svih upravljačkih funkcija, nesrpskom stanovništvu je sugerisano da se “dobrovoljno iseli”, potpisujući uz to izjavu da svu imovinu ostavlja opštini. U odluci koju je o tome doneo krizni štab Sanskog Mosta 2. jula 1992., svedočila je Henson, navode se i “kriterijumi za iseljavanje” na osnovu kojih se stanovništvu “dozvoljava dobrovoljno napuštanje” Sanskog Mosta.

Na pitanje tužioca Tomasa Hanisa/Thomas Hannis, da li to znači da su srpske vlasti želele da “pomognu nesrpskom stanovništvu da bezbedno napusti njihove opštine”, Henson je odgovorila potvrdno, ali uz konstataciju da nema podataka da su Muslimani i Hrvati “premeštani na druge teritorije pod srpskom kontrolom, već isključivo van nje”.

Svedočenje Dorotee Henson nastavlja se sledeće nedelje unakrsnim ispitivanjem od strane odbrane Momčila Krajišnika.

Dijeljenje sadržaja