Ekspert tužilaštva ukazuje da je JNA 1991. godine bezuspešno upozoravala lokalne vlasti SAO Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema da Srbi prisilno iseljavaju Hrvate iz kuća, napadaju ih i ubijaju, a da mnogi zločini i ubistva ostaju nerasvetljeni

U nastavku suđenja Goranu Hadžiću, bivšem predsedniku vlade SAO Slavonija, Baranja i Zapadni Srem, iskaz je počeo ekspert tužilaštva Kristijan Nilsen/Christian Nielsen, profesor jugoistočno-evropskih studija na Univerzitetu Arhus/Aarhus u Danskoj. Nilsen je prethodno radio kao analitičar tužilaštva, a njegoviekspertski izveštaji o formiranju i funkcionisanju policije bosanskih Srba uvedeni su u dokaze na tri dosadašnja tribunalova suđenja.

U izveštaju koji je pripremio za suđenje Hadžiću Nilsen je posebno obradio istorijsko-politički razvoj u bivšoj Jugoslaviji i Hrvatskoj od 1990. do 1993. godine i strukture MUP u istom periodu, pre svega u samoproglašenim srpskim entitetima. Nakon izbora 1990. godine Srbi su, rekao je Nilsen, negativno reagovali na pobedu HDZ, dok su srpski političari u velikoj meri manipulisali pričama o stradanjima Srba u Hrvatskoj u Drugom svetskom ratu kako bi ih mobilisali oko Srpske demokratske stranke koja se predstavljala kao jedini legitimni zaštitnik Srba u Hrvatskoj. Istovremeno atmosferi straha kod Srba je, prema Nilsenu, doprinela i ratno-huškačka retorika Franje Tuđmana. Mnogi srpski političari nazivali su sve Hrvate ustašama, a hrvatski mediji su sve Srbe zvali četnicima odnosno ekstremnim nacionalistima.

Kao reakciju na hrvatske težnje ka nezavisnosti Srbi su počeli da formiraju autonomne oblasti (SAO) Krajinu, Slavoniju, Branju i Zapadni Srem i kasnije Zapadnu Slavoniju. Nastojali su da u sastav autonomnih oblasti uključe sva mesta u kojima su Srbi činili većinu, ali i teritorije koje su smatrali "istorijski srpskim", odnosno u kojima su Srbi bili većina pre aprila 1941. godine.

Tužilac je ukazivao i na dobre odnose rukovodstava hrvatskih i bosanskih Srba ilustrujući to pismom podrške Momčila Krajišnika i snimkom govora Milana Martića. Na smotri krajinske policije Martić ističe značajno učešće pripadnika MUP RSK u operaciji proboja posavinskog koridora i kaže da im je nalog da se uključe u borbe dao tadašnji predsednik Goran Hadžić. U kratkom govoru koji je usledio, a čiji je snimak takođe prikazan, Hadžić promoviše Martića u čin generala. Nilsen je pojasnio da je predsednik RSK imao zakonska ovlaštenja da komanduje oružanim snagama, izdaje naređenja o mobilizaciji, kao i da se policija u dokumentima RSK tretira kao deo oružanih snaga.

Predočeno je i nekoliko dokumenata koje je Srbija dostavila tužilaštvu nakon što je Nilsen završio pisanje svog ekspertskog izveštaja. Analizirajući te dokumente s kraja ’91. i početka ‘92. godine Nilsen je govorio o uzajamnom odnosu civilnih vlasti i JNA. Taj odnos je, po njemu, zavisio od toga "ko je kakav čovek" u lokalnim srpskim vlastima, odnosno kako je ko smatrao da treba rešiti pitanje iseljavanja Hrvata i naseljavanja srpskih izbeglica u napuštene kuće. U nekim od dokumenata JNA se ukazuje na nelegalno iseljavanje Hrvata, kao i da srpske izbeglice ulaze "u prvu kuću koje se dočepaju", bez obzira da li u njoj neko stanuje, a paravojska napada Hrvate i druge nesrbe. U dokumentima se navodi i veliki broj nerešenih slučajeva ubistava.

Svedočenje Kristijana Nilsena se nastavlja sutra.

Dijeljenje sadržaja